1. Η πολιτική βούληση αρκεί προκειμένου να εφαρμοστεί ο αντικαπνιστικός νόμος και τι διαφορετικό έρχεται να πει η σημερινή κυβέρνηση;
Στο παρελθόν είχαν γίνει προσπάθειες εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου, οι οποίες τελικά δεν ολοκληρώθηκαν. Είναι η πρώτη φορά που ένας Πρωθυπουργός, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, έθεσε προεκλογικά αλλά και υλοποίησε μετεκλογικά την πλήρη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Πράγματι, στο Υπουργείο Υγείας εργαζόμαστε για τη μείωση ή τη διακοπή του καπνίσματος και η προστασία των πολιτών από το παθητικό κάπνισμα αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τη Δημόσια Υγεία. Φέραμε το σχετικό νόμο στη Βουλή, ο οποίος και ψηφίστηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία των βουλευτών και παρουσιάσαμε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του καπνίσματος, χωρίς εξαιρέσεις και «παράθυρα».
Στόχος μας είναι η καθολική εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Από όλους τους πολίτες για όλους τους πολίτες. Δε θέλουμε να στρέψουμε τους μη καπνιστές εναντίον των καπνιστών. Είμαστε εδώ για να ενώνουμε. Γιατί όλοι μπορούμε να είμαστε διαφορετικοί, αλλά υπάρχει ένα πράγμα που μας ενώνει. Και αυτό είναι η Υγεία!
Γι’ αυτό και απευθύναμε ανοικτή πρόσκληση για τη δημιουργία μιας ευρύτερης κοινωνικής συμμαχίας υγείας και ζωής. Για έναν εθνικό στόχο Υγείας. Για μια καλύτερη ζωή για όλους μας.
2. Γιατί πιστεύετε ότι αυτή την περίοδο η κοινωνία είναι πιο ώριμη στο να δεχθεί τον αντικαπνιστικό νόμο; Αλλά και τι είναι αυτό που τόσα χρόνια μάς διαφοροποιούσε από τον υπόλοιπο κόσμο για ένα αυτονόητο θέμα δημόσιας υγείας;
Η κοινωνία μας εξελίσσεται και προοδεύει. Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες που έχουν δημοσιευτεί, πάνω από το 75% των πολιτών θέλει την πλήρη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου, ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι συμφωνούν και οι καπνιστές σε ποσοστό 65%.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ο αντικαπνιστικός νόμος εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες του κόσμου. Ακόμα και σε χώρες που έχουν μια διαφορετική κουλτούρα στο θέμα των καπνικών προϊόντων, όπως η Τουρκία, οι πολίτες απαιτούν το προφανές: να προασπίζεται η υγεία τους.
3. Το κάπνισμα είναι η μεγαλύτερη επιδημία όλων των εποχών, με τραγικό απολογισμό 7 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Πώς θα πείθατε έναν καπνιστή να σταματήσει το τσιγάρο όταν εκείνος θεωρεί ότι είναι δικαίωμα του να κάνει ό,τι θέλει;
Οι πολίτες έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις. Αντίπαλός μας δεν είναι ο καπνιστής, αλλά το κάπνισμα και οι βλαβερές του συνέπειές του. 20.000 Έλληνες πεθαίνουν το χρόνο, ως συνέπεια του καπνίσματος. Η ίδια αιτία προκαλεί παραπάνω από 700.000 ημέρες νοσηλείας από ασθενείς που κοστίζουν στο κράτος ποσό που φτάνει κοντά στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ. ‘Έχουμε την υποχρέωση να αντιμετωπίσουμε το θλιβερό φαινόμενο να μετράμε μεταξύ των τακτικών καπνιστών ένα στα έξι 15χρονα αγόρια και ένα στα οκτώ νεαρά κορίτσια. Άρα για υπέρτατους λόγους δημόσιας υγείας, απαγορεύεται να καπνίζουμε σε όλους τους δημόσιους χώρους, στους χώρους εργασίας αλλά και στους ανοιχτούς αθλητικούς χώρους που υπάρχουν παιδιά (παιδικές χαρές, γήπεδα κτλ). Οι συμπολίτες μας που καπνίζουν και θέλουν να το διακόψουν μπορούν να επικοινωνούν στη γραμμή 1142, και να ενημερώνονται για τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος που υπάρχουν στα νοσοκομεία μας. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μια κουλτούρα στήριξης και των καπνιστών, που εφόσον το θελήσουν, θα βοηθηθούν επιστημονικά να διακόψουν το κάπνισμα. Και πιστέψτε με, είναι μια ισχυρή κοινωνική τάση.
4. Ποιες είναι οι κεντρικοί άξονες του σχεδίου σας;
Στόχος είναι η μείωση του καπνίσματος κατά 30% μέχρι το 2025, όπως υποδεικνύει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Το σχέδιό μας για την κατάκτηση του στόχου αυτού κινείται σε τέσσερις άξονες:
Πρώτος άξονας είναι η διαμόρφωση, αντικαπνιστικής κουλτούρας που θα δίνει έμφαση στην πρόληψη, ώστε να αποτραπεί η έναρξη αυτής της κακής συνήθειας και μάλιστα σε μικρές ηλικίες. Όπως συμβαίνει σε πολλά μέρη του κόσμου, το κάπνισμα πρέπει να θεωρηθεί και εδώ ξεπερασμένο και να τεθεί, με άλλα λόγια, «εκτός μόδας».
Δεύτερος άξονας είναι ο σεβασμός στο μη καπνιστή, που αποκτά και αυτός φωνή και άμυνα απέναντι στο παθητικό κάπνισμα. Εδώ εντάσσεται η απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος σε εσωτερικούς χώρους, αλλά και σε υπαίθριους χώρους παρουσία ανηλίκων. Ο νόμος έρχεται να προστατεύσει όχι μόνο τους θαμώνες, αλλά και τους εργαζόμενους στα καταστήματα που υποχρεώνονται μέχρι σήμερα, χωρίς να έχουν επιλογή, να πολιορκούνται από τον καπνό για πολλές ώρες.
Τρίτος άξονας του σχεδίου, η παράλληλη μέριμνα για τους καπνιστές. Η Πολιτεία θα παρέχει ενεργή υποστήριξη σε όσους πάρουν την απόφαση να θωρακίσουν οι ίδιοι την υγεία τους. Τα Ιατρεία Διακοπής του Καπνίσματος θα αυξηθούν, θα ενισχυθούν και θα γίνει ευκολότερη η πρόσβαση σε αυτά.
Τέταρτος άξονας είναι η προστασία της υγείας των πολιτών με τη σωστή και αντικειμενική αξιολόγηση νέων καπνικών προϊόντων και με την ρύθμιση της κυκλοφορίας τους στην αγορά.
Ο νόμος με αυτό τον τρόπο τοποθετεί ξεκάθαρα όρια μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού. Τη γραμμή μεταξύ μίας ελευθερίας και της κατάχρησής της. Αφήνοντας στο άτομο ξεχωριστά την επιλογή της προσωπικής του πορείας. Παρέχοντας, όμως, και στην οργανωμένη Πολιτεία την εύλογη ευχέρεια να ενημερώνει, να προειδοποιεί και τελικά να προστατεύει.
Ο νόμος με αυτό τον τρόπο τοποθετεί ξεκάθαρα όρια μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού. Τη γραμμή μεταξύ μίας ελευθερίας και της κατάχρησής της. Αφήνοντας στο άτομο ξεχωριστά την επιλογή της προσωπικής του πορείας. Παρέχοντας, όμως, και στην οργανωμένη Πολιτεία την εύλογη ευχέρεια να ενημερώνει, να προειδοποιεί και τελικά να προστατεύει.
5. Ποια είναι η ανταπόκριση των καταστημαρχών στην εφαρμογή του νόμου;
Από τους ελέγχους που έχουν μέχρι τώρα διεξαχθεί τα μηνύματα είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά. Το 84% των πελατών ήδη ανταποκρίνεται θετικά και πάνω από το 67% των καταστηματαρχών. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι τα μαγαζιά συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά, στο πλαίσιο του νόμου, σε όλες τις χώρες.
6. Ο Παναγιώτης Μπεχράκης μού έχει πει σε συνέντευξη μας ότι «αποτελεί εθνική μας ντροπή η μη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου». Εσάς ποια είναι η γνώμη σας;
Συντάσσομαι με την πλειοψηφία των πολιτών, το 84% των οποίων θεωρεί πολιτισμική υποβάθμιση τη μη εφαρμογή των αντικαπνιστικών νόμων και το 76%, δηλώνει εξοργισμένο με την κατάσταση αυτή.
Εμείς όμως είμαστε εδώ για να ενώσουμε όλη την κοινωνία, με ένα Εθνικό Σχέδιο, σε έναν εθνικό στόχο Υγείας. Το πρώτο βήμα για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης είναι να βρισκόμαστε όλοι στην ίδια αφετηρία. Με πλήρη ενημέρωση, τόσο για τα δικαιώματα όσο και για τις υποχρεώσεις μας. Απευθυνόμαστε σε όλους τους πολίτες και δεν αποκλείουμε κανέναν.
Για να εφαρμοστεί ο αντικαπνιστικός νόμος, είμαστε απαραίτητοι όλοι.
7. H αστυνομία θα έχει σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Αυτό τι σηματοδοτεί για τους καπνιστές-παραβάτες; Και τελικά πού θα αποδίδονται τα πρόστιμα;
Στις μεγαλύτερες χώρες της Ευρώπης, εφαρμόζεται ο αντικαπνιστικός νόμος με τη συνδρομή της αστυνομίας. Η συνεργασία αστυνομίας, δημοτικής αστυνομίας, λιμενικού σώματος, Ελεγκτών Δημόσιας Υγείας, υπό το συντονισμό της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, εγγυάται τους συστηματικούς ελέγχους σε όλη τη χώρα και την εφαρμογή του νόμου. Όπως ορίζει η κοινή Υπουργική Απόφαση, τα συναρμόδια υπουργεία λαμβάνουν ποσοστά επί των προστίμων. Και με αυτό το ανταποδοτικό όφελος, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, για παράδειγμα, μπορεί να ενισχυθεί με νέα σύγχρονα αλεξίσφαιρα για τους αστυνομικούς.
8. Εκτός από την καριέρα σας στον αθλητισμό, είστε και γιατρός. Σήμερα βρίσκεστε στη θέση του υπουργού Υγείας και είστε ο πολιτικός εκείνος που εφαρμόζει τον αντικαπνιστικό νόμο. Πώς το σχολιάζετε;
Ο αθλητισμός είναι στάση ζωής που ενισχύει την υγεία και την ευεξία. Μπορώ και ως γιατρός να το επιβεβαιώσω αυτό, συστήνοντας ανεπιφύλακτα σε όλους τους γονείς, να ωθήσουν τα παιδιά τους στον αθλητισμό. Εκτός από τη διαμόρφωση υγιούς σώματος, επηρεάζει θετικά τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα.
Ο αθλητισμός, η υγιεινή διατροφή, η διακοπή του καπνίσματος, είναι συμπεριφορικοί δείκτες της ποιότητας ζωής που προασπίζουν την υγεία μας και την υγεία των οικείων μας. Ως Υπουργός Υγείας, θέτω την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμο, ως απόλυτη προτεραιότητα για την προάσπιση της Δημόσιας Υγείας. Τα παιδιά μας αξίζουν να μην είναι παθητικοί καπνιστές και η χώρα μας να έχει κανόνες που προάγουν τη δημόσια υγεία και την ευημερία της μέσης ελληνικής οικογένειας.
9. Έχετε υπάρξει καπνιστής;
Δεν έχω δοκιμάσει ποτέ τσιγάρο στη ζωή μου. Ως ιατρός είμαι σε θέση να γνωρίζω τις καταστρεπτικές συνέπειές του. Σε άλλες γενιές στο παρελθόν, το κάπνισμα ενδεχομένως να ήταν μόδα. Τώρα μόνο έτσι δεν είναι. Η νέα γενιά έχει φύγει μπροστά και απαιτεί ποιότητα ζωής.
10. Τα στοιχεία των πρώτων ελέγχων δείχνουν μια εντυπωσιακή συμμόρφωση των Ελλήνων στο νόμο. Σας κάνει το γεγονός αυτό να είστε αισιόδοξος ή ανησυχείτε ότι μπορεί αυτό να «ξεφουσκώσει»;
Είμαστε πολύ χαρούμενοι γιατί συμπλέουμε με την ελληνική κοινωνία και γιατί αποδεικνύεται και στην πράξη ότι η Υγεία μάς ενώνει. Έχουμε δημιουργήσει μια συμμαχία για την υγεία, που όσο περνάει ο χρόνος, είμαι βέβαιος ότι το κύμα συμμετοχής των συμπολιτών μας σε αυτή τη συμμαχία θα γίνεται όλο και πιο ισχυρό.
11. Ποιες είναι οι επόμενες κινήσεις που σχεδιάζετε για τη θωράκιση της Δημόσιας Υγείας;
Στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, θα αναρτήσω σε διαβούλευση, ένα νόμο-πλαίσιο, για τη Δημόσια Υγεία, κάτι το οποίο έχει να γίνει 14 χρόνια, από το 2005. Στόχος του είναι η δημιουργία μηχανισμών ελέγχου και διαχείρισης των κοινωνικών, συμπεριφορικών και περιβαλλοντικών προσδιοριστών που γεννούν κίνδυνο για την υγεία.
Με άλλα λόγια θα ρυθμίζει τις βασικές προκλήσεις για τη σύγχρονη κοινωνία. Τη πρόληψη, τον έλεγχο και την αντιμετώπιση, για τον καρκίνο, τις καρδιοπάθειες, τη παιδική παχυσαρκία, το σακχαρώδη διαβήτη, την κατάχρηση στην κατανάλωση αλκοόλ, τον έλεγχο της υγιεινής και φυσικά τη μείωση του καπνίσματος. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως ο έλεγχος και η μείωση του καπνίσματος υπηρετεί όλα τα παραπάνω.